نظامی گنجوی
(۵۳۵ گنجه – ۶۰۸ گنجه)

نظامی گنجوی (۵۰۲–۶۰۰ هجری قمری)، شاعر بزرگ و ادیب برجستهٔ ایرانی در دورهٔ عثمانی، معروف به “هماوندی٬ نظام‌الملک وامق”، از علمای مشهور عرب و ادبیات فارسی در زمان خود است.

او در شیراز به دنیا آمد و در دوران کودکی و نوجوانی در تحصیل در زمینه‌های دینی، فلسفه و ادبیات فعالیت داشت.

او در دوران جوانی به بغداد رفت و در این شهر به تعلیم علوم دینی و ادبیات عربی پرداخت. نظامی در طول زندگی خود متنوعی از اشعار و اشعار قصار را نگاشت که به زبان عربی و فارسی نوشته شده‌اند.

آثار وی در دو زبان به ادبیات دو منطقهٔ فرهنگی اسلامی، یعنی ایران و عربستان، تأثیرگذار بوده و به عنوان یکی از نمایندگان بزرگ ادبیات پارسی در دورهٔ اسلامی محسوب می‌شود.

شاعری که بر زبان‌ها دست یافت بود، عمدتاً به مباحث عرفانی و معنوی پرداخت و معتقد به توحید و وحدت وجود بود. از جمله آثار برجستهٔ وی می‌توان به دیوان شعر فارسی “کولیات نظامی”، اندیشه‌نامه‌ها و تفسیرهای معنوی اشاره کرد.

او به عنوان “شاعر سلطنتی” نیز شناخته می‌شود، زیرا در دوران حکومت تیمورلنک، او به عنوان مشاور و ادیب در خدمت حکومت قرار داشته و توسط تیمورلنک مورد احترام و تقدیر قرار گرفته است.

نظامی گنجوی با آثار ادبی و فلسفی‌اش، تأثیر فراوانی بر ادبیات و افکار مذهبی جامعهٔ اسلامی داشته است و آثار او تا امروزه همچنان مورد مطالعه و تحلیل قرار می‌گیرند.